Zatrudnianie osób niepełnosprawnych ze szczególnym uwzględnieniem stopnia umiarkowanego

Zatrudnianie osób niepełnosprawnych to ważny wyraz społecznej odpowiedzialności. Pracodawcy zyskują wykwalifikowanych pracowników. Osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności mają prawo do dodatkowych uprawnień. Artykuł wyjaśnia kluczowe zasady zatrudnienia. Skupiamy się na umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Kto jest osobą niepełnosprawną?

Osoba niepełnosprawna ma ograniczoną zdolność do pracy. Dotyczy to stanu fizycznego, psychicznego lub umysłowego. Niepełnosprawność to trwała lub okresowa niezdolność. Wynika z naruszenia sprawności organizmu. Utrudnia wypełnianie ról społecznych. Orzeczenia wydają powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności (PZON). Wyróżnia się trzy stopnie niepełnosprawności: lekki, umiarkowany, znaczny.

Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej definiuje te stopnie. Umiarkowany stopień niepełnosprawności to dawna II grupa inwalidzka. Osoby z tym stopniem są niezdolne do pracy. Mogą pracować tylko w warunkach pracy chronionej. Czasem możliwa jest też telepraca. Pracodawca nie może dyskryminować pracowników ze względu na niepełnosprawność.

Czas pracy osoby niepełnosprawnej

Czas pracy osoby niepełnosprawnej zależy od stopnia niepełnosprawności. Pracownik z lekkim stopniem pracuje standardowo. Jego czas pracy nie przekracza 8 godzin na dobę. Tygodniowy wymiar pracy to 40 godzin.

Pracownik ze znacznym lub umiarkowanym stopniem pracuje krócej. Jego czas pracy to 7 godzin na dobę. Tygodniowy wymiar pracy wynosi 35 godzin. Te zasady dotyczą osób z tymi stopniami. Osoba niepełnosprawna nie może pracować w porze nocnej. Zakaz obejmuje też godziny nadliczbowe. Wyjątek stanowi zgoda lekarza. Lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne może wydać takie zaświadczenie.

Pracodawca musi przestrzegać tych limitów czasu pracy.

Dodatkowe przerwy w pracy

Osoby niepełnosprawne mają prawo do dodatkowej przerwy. Przerwa wynosi 15 minut. Jest przeznaczona na gimnastykę usprawniającą. Można ją wykorzystać też na wypoczynek. Ta przerwa wlicza się do czasu pracy. Jest to przerwa płatna. Dodatkowa przerwa przysługuje niezależnie od stopnia niepełnosprawności. Każdy pracownik ma też prawo do standardowej przerwy. Wynosi ona 15 minut przy pracy 6 godzin. Reguluje to Kodeks pracy (art. 134).

Dodatkowy urlop wypoczynkowy

Pracownikom niepełnosprawnym przysługuje dodatkowy urlop. Uprawnienie to dotyczy osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem. Dodatkowy urlop wynosi 10 dni roboczych. Przysługuje w roku kalendarzowym. Prawo do tego urlopu nabywa się po raz pierwszy po przepracowaniu roku. Liczy się to od dnia zaliczenia do stopnia znacznego lub umiarkowanego.

Pracownik niepełnosprawny ma prawo do 30 lub 36 dni urlopu. Zależy to od jego stażu pracy. Dodatkowy urlop wlicza się do ogólnego wymiaru. Łączny wymiar urlopu i zwolnienia od pracy wynosi maksymalnie 21 dni roboczych. Dotyczy to zwolnień na turnus rehabilitacyjny czy badania. Pozostali pracownicy mają prawo do 20 lub 26 dni urlopu. Dodatkowy urlop nie przysługuje, gdy pracownik korzysta z urlopu dłuższego niż 26 dni. Nie dotyczy to jednak urlopu dodatkowego wynikającego z odrębnych przepisów.

Dodatkowy urlop nie zależy od wymiaru etatu. Pracownik zatrudniony na część etatu też go otrzyma. Urlop ten liczy się proporcjonalnie do etatu. Pracownik na 3/4 etatu ma 8 dni dodatkowego urlopu. Pracownik na pół etatu ma 5 dni. Niewykorzystany dodatkowy urlop przechodzi na kolejny rok. Staje się zaległym urlopem wypoczynkowym.

Niewykorzystany urlop należy wykorzystać do końca września kolejnego roku. Pracodawca musi uwzględnić dodatkowy urlop w świadectwie pracy. Zmiana stopnia niepełnosprawności nie wpływa na już nabyte prawo do urlopu.

Zwolnienie od pracy na badania i turnusy

Osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy. Zwolnienie przysługuje z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Wymiar zwolnienia to do 21 dni roboczych rocznie. Dotyczy to udziału w turnusie rehabilitacyjnym. Obejmuje też wykonanie badań specjalistycznych. Można je wykorzystać na zabiegi lecznicze lub usprawniające. Zwolnienie przysługuje, gdy czynności te nie mogą odbyć się poza godzinami pracy. Pracownik ma prawo do wynagrodzenia za czas zwolnienia. Oblicza się je jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy. Pracownik powinien przedstawić pracodawcy skierowanie na turnus rehabilitacyjny. Powinien też powiadomić o terminie z odpowiednim wyprzedzeniem.

Dofinansowanie do wynagrodzenia z PFRON

Pracodawcy zatrudniający osoby niepełnosprawne mogą ubiegać się o dofinansowanie. Wsparcie pochodzi z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Dofinansowanie przysługuje do wynagrodzenia pracownika. Kwota zależy od stopnia niepełnosprawności. Zależy też od występowania schorzeń specjalnych. Schorzenia specjalne to choroby psychiczne, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe, epilepsja oraz niewidomość.

Aktualne dofinansowanie dla osób z umiarkowanym stopniem wynosi 1550 zł. Dla osób z lekkim stopniem to 575 zł. Dla osób ze znacznym stopniem to 2760 zł. Jeśli pracownik z umiarkowanym stopniem ma schorzenie specjalne, dofinansowanie wynosi 2585 zł. Dla lekkiego stopnia z dodatkiem to 1265 zł. Dla znacznego stopnia z dodatkiem to 4140 zł.

Pracodawca może otrzymać dofinansowanie do 75% kosztów płacy. Dofinansowanie z PFRON to realne wsparcie. Zachęca firmy do tworzenia miejsc pracy. Dotyczy to osób z różnymi stopniami niepełnosprawności. Pracodawca musi spełnić określone warunki. Chodzi m.in. o wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Minimalny wskaźnik wynosi 6%.

Kwoty dofinansowania z PFRON do wynagrodzenia pracownika w zależności od stopnia niepełnosprawności (bez schorzenia specjalnego)

Dostosowanie miejsca pracy

Pracodawca ma obowiązek dostosować stanowisko pracy. Dotyczy to potrzeb osoby niepełnosprawnej. Obowiązek spoczywa na pracodawcy. Liczy się od momentu zgłoszenia przez pracownika gotowości do pracy. Pracodawca ma trzy miesiące na dostosowanie. Niedostosowanie stanowiska pracy może skutkować konsekwencjami. Grozi wpłata na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Wysokość wpłaty to 15-krotność przeciętnego wynagrodzenia. Pracodawca może ubiegać się o zwrot kosztów dostosowania. Dofinansowanie pochodzi ze środków PFRON. Warto przystosować stanowisko zgodnie z potrzebami pracownika. Zapewnia to komfort i efektywność pracy.

• Pracodawca powinien przeprowadzić szkolenia BHP.
• Szkolenia muszą być dostosowane do potrzeb pracowników z niepełnosprawnością.

Inne ulgi i uprawnienia dla osób z umiarkowanym stopniem

Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności korzystają z różnych ulg. Przysługuje im m.in. ulga rehabilitacyjna. Można ją odliczyć przy rocznym rozliczeniu PIT. Dotyczy dochodu nieprzekraczającego 30 tys. zł rocznie. Kwota odliczenia wynosi 2280 zł. Osoby te mogą uzyskać kartę parkingową. Karta jest wydawana osobom ze znacznym lub umiarkowanym stopniem. Niektóre osoby są zwolnione z abonamentu RTV. Dotyczy to spełnienia określonych warunków. Możliwe są rabaty na usługi telekomunikacyjne. Warto pytać o nie u różnych operatorów. Przysługuje też ulga paszportowa. Wynosi 50% zniżki na opłatę paszportową (70 zł).

Osoby z niepełnosprawnością mogą ubiegać się o dofinansowanie w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR). Dofinansowanie dotyczy programu „Aktywny Samorząd”. Mogą liczyć na zwolnienie z podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje tylko w określonych przypadkach. Niepełnosprawność musi powstać przed ukończeniem 21. roku życia. Zasiłek wynosi 215,84 zł (od 1 listopada 2019 r.). Zasiłek stały przysługuje spełniającym kryterium dochodowe. Kryterium dla osoby samotnej to 1010 zł. Dla osoby w rodzinie to 823 zł. Maksymalna kwota zasiłku stałego to 1229 zł.

Wybrane uprawnienia pracownicze osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (dni lub minuty)

Podstawy prawne zatrudniania osób niepełnosprawnych

Uprawnienia pracowników niepełnosprawnych regulują przepisy prawa. Kluczowa jest Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej. Dotyczy ona zatrudniania osób niepełnosprawnych. Ważny jest też Kodeks pracy. Przepisy określają czas pracy, urlopy i przerwy. Ustawa o rehabilitacji zawiera szczegółowe regulacje. Dotyczą one np. art. 15, art. 19, art. 20. Kodeks pracy reguluje ogólne zasady zatrudnienia. Warto znać te przepisy. Zapewnia to przestrzeganie praw pracownika i pracodawcy.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 22 maja 2003 r. doprecyzowuje niektóre kwestie.

Zwolnienie pracownika z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności

Pracownik z umiarkowaną niepełnosprawnością nie ma pełnej ochrony przed zwolnieniem. Nie jest automatycznie chroniony przed wypowiedzeniem umowy. Pracownik może być zwolniony w przypadku zwolnień grupowych. Dotyczy to sytuacji z przyczyn ekonomicznych. Pracodawca musi jednak przestrzegać przepisów. Zwolnienie nie może być dyskryminacją ze względu na niepełnosprawność. Pracodawca ma obowiązek dostosować stanowisko pracy. Niedopełnienie tego obowiązku może mieć konsekwencje. Pracodawca może być zobowiązany do wpłaty na PFRON. Przepisy te reguluje Ustawa o rehabilitacji. Dotyczy to art. 14 i art. 23 tej ustawy. Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy reguluje zwolnienia grupowe.

Podsumowanie

Zatrudnianie osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności przynosi korzyści. Firmy zyskują lojalnych pracowników. Pracownicy otrzymują stabilne zatrudnienie. Przepisy prawa regulują prawa i obowiązki obu stron. Pracodawca musi zapewnić odpowiednie warunki pracy. Dotyczy to czasu pracy i przerw. Pracownik ma prawo do dodatkowego urlopu. Może korzystać ze zwolnień na rehabilitację. Dofinansowanie z PFRON wspiera pracodawców finansowo. Dostosowanie stanowiska pracy jest kluczowe. Zapewnia komfort i bezpieczeństwo. Znajomość przepisów jest niezbędna. Umożliwia prawidłowe zatrudnienie i wykorzystanie wsparcia.

Niepełnosprawność to nie brak zdolności, lecz różnice w potrzebach.

Osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym.

W związku z niedawną nowelizacją, na chwilę obecną nie są planowane zmiany wysokości dofinansowań do wynagrodzeń pracowników z niepełnosprawnością.

To oczywiste, że dzisiejszy system orzecznictwa wymaga poprawy. Przekazaliśmy już wytyczne dla zespołów orzeczniczych w sprawie genetycznych chorób rzadkich o jednorodnym przebiegu i nierokujących poprawy oraz Zespołu Downa. Przed nami dalsze zmiany w przepisach orzeczniczych, aby można było odpowiednio dostosować formy wsparcia do konkretnych potrzeb osoby z niepełnosprawnością. – Łukasz Krasoń, Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych

Niepełnosprawność to trwała lub okresowa niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu.