Zwolnienie pracownika na L4 – kiedy jest możliwe?
Zwolnienie lekarskie (L4) co do zasady chroni pracownika przed wypowiedzeniem umowy. Kodeks pracy przewiduje jednak sytuacje, gdy rozwiązanie stosunku pracy jest dopuszczalne. Dowiedz się, kiedy pracodawca może zwolnić pracownika na L4.
Czym jest zwolnienie lekarskie (L4)?
Zwolnienie lekarskie, znane jako L4 lub ZUS ZLA, to dokument usprawiedliwiający nieobecność. Potwierdza czasową niezdolność pracownika do wykonywania pracy. Przyczyną jest zazwyczaj choroba pracownika lub jego dziecka. Od 1 grudnia 2018 roku zwolnienia wystawia się elektronicznie (e-ZLA). Lekarz przekazuje je bezpośrednio do ZUS. Informacja trafia też do pracodawcy przez PUE ZUS.
Ochrona przed zwolnieniem w czasie L4
Pracownicy przebywający na zwolnieniu lekarskim podlegają ochronie. Artykuł 41 Kodeksu pracy zabrania wypowiadania umów w tym okresie. Zakaz obejmuje także urlop i inną usprawiedliwioną nieobecność. Ochrona trwa przez pewien czas. Zależy od długości zatrudnienia u danego pracodawcy. Ma to na celu gwarancję powrotu do pracy. Dotyczy to usprawiedliwionej absencji pracownika.
Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Kiedy można zwolnić pracownika na L4? Wyjątki od zasady
Mimo ogólnej ochrony, istnieją sytuacje, gdy zwolnienie pracownika na L4 jest możliwe. Kodeks pracy dopuszcza rozwiązanie umowy w określonych przypadkach. Dotyczy to skrajnych sytuacji lub długotrwałej nieobecności. Pracownicy nie mogą czuć się całkowicie bezpiecznie. Zwolnienie jest dopuszczalne w trybie natychmiastowym.
Długotrwała choroba a zwolnienie bez wypowiedzenia
Jednym z powodów zwolnienia jest długotrwała niezdolność do pracy. Reguluje to artykuł 53 § 1 Kodeksu pracy. Pracodawca może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia. Warunkiem jest przekroczenie określonych limitów czasowych. Limity zależą od stażu pracy.
| Staż pracy u danego pracodawcy | Okres niezdolności do pracy uprawniający do zwolnienia bez wypowiedzenia |
|---|---|
| Krócej niż 6 miesięcy | Dłużej niż 3 miesiące |
| Co najmniej 6 miesięcy | Dłużej niż łączny okres pobierania wynagrodzenia i zasiłku (standardowo 182 dni, w przypadku gruźlicy lub ciąży 270 dni) |
Okres pobierania wynagrodzenia chorobowego wynosi do 33 dni w roku (lub 14 dni dla pracowników po 50. roku życia). Następnie pracownik otrzymuje zasiłek chorobowy z ZUS. Długotrwała nieobecność może dezorganizować pracę zakładu. Pracodawca może rozwiązać umowę po upływie tych okresów. Rozwiązanie umowy nie może nastąpić po powrocie pracownika do pracy.
Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa: a) dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy.
Ile dni można być na zwolnieniu lekarskim?
W Polsce standardowa maksymalna długość zwolnienia lekarskiego wynosi 182 dni. W przypadku gruźlicy lub ciąży okres zasiłkowy wydłuża się do 270 dni.
Zwolnienie dyscyplinarne w trakcie L4
L4 nie chroni przed zwolnieniem dyscyplinarnym. Pracodawca ma prawo rozwiązać umowę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Podstawą jest artykuł 52 Kodeksu pracy. Dotyczy to ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych. Przykładem jest wykorzystywanie L4 niezgodnie z przeznaczeniem. Rodzaj choroby nie ma wpływu na możliwość dyscyplinarki. Pracodawca może zweryfikować stan zdrowia pracownika. Może też zlecić kontrolę wykorzystania zwolnienia przez ZUS. Na wręczenie dyscyplinarki pracodawca ma miesiąc od dowiedzenia się o przyczynie.
Rozwiązanie umowy z winy pracownika jest możliwe w okresie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy z powodu przebywania na zwolnieniu lekarskim.
Czego nie wolno robić na L4?
Na L4 nie wolno wykonywać pracy zarobkowej ani podejmować aktywności, które mogłyby pogorszyć stan zdrowia lub wydłużyć czas rekonwalescencji. Pracownik powinien stosować się do zaleceń lekarza.
Inne sytuacje umożliwiające zwolnienie na L4
Zwolnienie pracownika na L4 jest możliwe w kilku innych sytuacjach. Należą do nich:
- Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron. Wymaga to zgody obu stron.
- Likwidacja zakładu pracy. W takim przypadku przepisy ochronne nie mają zastosowania.
- Upadłość pracodawcy. Również wyłącza ochronę przed wypowiedzeniem.
Zatrudnienie na czas określony wygasa automatycznie z upływem terminu. Dzieje się tak niezależnie od tego, czy pracownik przebywa na L4. Zwolnienie lekarskie nie przerywa okresu wypowiedzenia. Pracownik może złożyć wypowiedzenie będąc na L4.
Prawa i obowiązki pracownika na L4
Pracownik na L4 ma określone prawa i obowiązki. Ma prawo do wynagrodzenia lub zasiłku chorobowego. Wysokość świadczenia to zazwyczaj 80% podstawy wymiaru. Może być 100% w szczególnych przypadkach (np. wypadek przy pracy, choroba w ciąży). Warunkiem jest opłacanie składki chorobowej. Dla pracowników etatowych jest obowiązkowa. Dla zleceniobiorców jest dobrowolna. Świadczenia przysługują po 30 lub 90 dniach opłacania składki. Pracownik musi usprawiedliwić swoją nieobecność. Dokumentem jest e-ZLA. Powinien przestrzegać zaleceń lekarza. Nie wolno mu pracować zarobkowo.
Przejawem troski pracownika niezdolnego do pracy wskutek choroby o dobro zakładu pracy jest stosowanie się do wskazań lekarskich.
Obowiązki pracodawcy wobec pracownika na L4
Pracodawca ma również obowiązki. Musi przyjąć zwolnienie lekarskie. Wypłaca wynagrodzenie chorobowe przez pierwsze 33 dni niezdolności (14 dni dla starszych pracowników). Po tym czasie ZUS wypłaca zasiłek. Pracodawca może kontrolować pracownika na L4. Sprawdza, czy nie wykorzystuje zwolnienia niezgodnie z celem. Musi wskazać przyczynę wypowiedzenia umowy. W przypadku zwolnienia bez wypowiedzenia z powodu długotrwałej choroby, pracodawca powinien rozważyć ponowne zatrudnienie. Dotyczy to sytuacji, gdy pracownik zgłosi powrót w ciągu 6 miesięcy od rozwiązania umowy.
Konsekwencje nieuzasadnionego zwolnienia
Nieuzasadnione zwolnienie pracownika na L4 może mieć poważne konsekwencje. Pracownik może odwołać się do sądu pracy. Może żądać przywrócenia do pracy. Alternatywnie może domagać się odszkodowania. Odszkodowanie przysługuje za nieuzasadnione lub niezgodne z prawem zwolnienie. Sąd Najwyższy wykształcił utrwaloną linię orzeczniczą. Podkreśla ona ochronę pracownika w czasie usprawiedliwionej nieobecności.
Podsumowanie
Zwolnienie pracownika na L4 jest wyjątkiem od zasady. Kodeks pracy chroni pracowników w czasie choroby. Artykuł 41 KP stanowi podstawę tej ochrony. Istnieją jednak prawne możliwości rozwiązania umowy. Należą do nich długotrwała choroba (Art. 53 KP) i zwolnienie dyscyplinarne (Art. 52 KP). Możliwe jest też rozwiązanie za porozumieniem stron lub w przypadku likwidacji firmy. Pracodawcy powinni działać zgodnie z przepisami. Pracownicy powinni znać swoje prawa i obowiązki. W przypadku wątpliwości warto szukać pomocy prawnej.
