Urlop ojcowski – pełny przewodnik dla pracownika i pracodawcy
Urlop ojcowski to ważne prawo pracownika. Pozwala ojcu spędzić czas z nowo narodzonym dzieckiem. Dowiedz się, komu przysługuje i jak go uzyskać. Wyjaśniamy też obowiązki pracodawcy.
Czym jest urlop ojcowski?
Urlop ojcowski to samodzielne prawo ojca. Przysługuje pracownikowi wychowującemu dziecko. Wprowadzono go 1 stycznia 2010 roku. Cel urlopu to opieka nad dzieckiem. Jest to prawo osobiste ojca. Nie zależy od sytuacji matki dziecka. Matka może być na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym. Ojciec i tak ma prawo do swojego urlopu. To fundamentalne prawo pracownicze. Umożliwia ojcom aktywny udział w życiu dziecka.
Kiedy wprowadzono urlop ojcowski?
Urlop ojcowski wprowadzono 1 stycznia 2010 roku.
Kto ma prawo do urlopu ojcowskiego?
Prawo do urlopu ojcowskiego ma pracownik. Musi być ojcem wychowującym dziecko. Przysługuje tylko osobom zatrudnionym na umowę o pracę. Osoby pracujące na umowach cywilnoprawnych nie mają tego prawa. Urlop przysługuje nawet, gdy matka dziecka nie jest pracownicą. To wyłączne prawo ojca.
Czy ojciec na umowie zlecenie ma prawo do urlopu ojcowskiego?
Nie, urlop ojcowski przysługuje tylko pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę.
Wymiar urlopu ojcowskiego
Pracownik ma prawo do urlopu ojcowskiego. Jego wymiar to do 2 tygodni. To 14 dni kalendarzowych. Przekłada się na 10 dni roboczych. Ilość dzieci urodzonych przy jednym porodzie nie zmienia wymiaru. Urlop można wykorzystać jednorazowo. Można też podzielić go na dwie części. Każda część musi trwać co najmniej tydzień. Urlop niewykorzystany przepada.
| Wymiar urlopu | Czas na wykorzystanie | Maksymalny podział |
|---|---|---|
| Do 2 tygodni (14 dni kalendarzowych) | Do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia lub 14. roku życia (przysposobienie) | 2 części (każda min. 1 tydzień) |
Termin i sposób wykorzystania urlopu
Urlop ojcowski można wykorzystać do ukończenia przez dziecko 12 miesięcy życia. W przypadku dziecka przysposobionego, czas jest dłuższy. Urlop musi być wykorzystany w pierwszym roku życia dziecka. Prawo przysługuje w określonym okresie. Czas na wykorzystanie urlopu jest limitowany. Decyduje data urodzenia dziecka. Powtórzmy więc, że ojcu, który złoży wniosek o urlop na okres, wykraczający poza pierwszy rok życia dziecka, pełny wymiar urlopu nie przysługuje.
Urlop ojcowski można wykorzystać w czasie. Matka dziecka może być wtedy na urlopie. Może to być urlop macierzyński lub wychowawczy. Ojciec może opiekować się dzieckiem równolegle z matką. Urlop służy wyłącznie opiece nad dzieckiem.
Wniosek o urlop ojcowski
Wniosek o urlop ojcowski musi być pisemny. Składa go uprawniony pracownik. Termin złożenia wniosku to minimum 7 dni przed planowanym startem urlopu. Wniosek należy złożyć nie później niż 7 dni przed rozpoczęciem. Warto zauważyć, że złożenie wniosku z krótszym wyprzedzeniem w żaden sposób nie zobowiązuje pracodawcy. Można jednak liczyć na wyrozumiałość pracodawcy w przypadku spóźnienia.
Do wniosku o urlop ojcowski dołącz dokumenty. Potrzebny jest skrócony odpis aktu urodzenia dziecka. Niezbędne jest też oświadczenie pracownika. Oświadcza, że zasiłek macierzyński za ten urlop nie był pobrany wcześniej. W przypadku przysposobienia, potrzebne są inne dokumenty potwierdzające przysposobienie.
- Skrócony odpis aktu urodzenia dziecka.
- Oświadczenie o niepobraniu zasiłku z innego tytułu.
Obowiązki pracodawcy i odmowa urlopu
Pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu ojcowskiego. Nie może odmówić pracownikowi. Dotyczy to wymiaru do 2 tygodni. Pracodawca musi powiadomić pracownika o możliwości urlopu. Należy poinformować o możliwości skorzystania do 12 miesiąca życia dziecka. Pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu. Dotyczy to sytuacji, gdy matka jest na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym. Wniosek o urlop ojcowski nie może zostać odrzucony. Wniosek o urlop ojcowski nie może zostać odrzucony.
Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy. Nie może też rozwiązać stosunku pracy. Ochrona trwa od dnia złożenia wniosku. Obowiązuje do dnia zakończenia urlopu. Zatrudniony na urlopie ojcowskim podlega ochronie. Jest taka sama jak dla matki na urlopie macierzyńskim.
Czy pracodawca może odmówić urlopu ojcowskiego?
Nie, pracodawca nie może odmówić urlopu ojcowskiego, jeśli pracownik spełnia warunki i złożył wniosek w terminie.
Wynagrodzenie i zasiłek ojcowski
Za czas urlopu ojcowskiego pracownik otrzymuje zasiłek. To zasiłek macierzyński. Przysługuje w wymiarze 100% średniej pensji. Wynagrodzenie musi odpowiadać temu, jakie pracownik by otrzymał. Chodzi o pensję bez korzystania z urlopu. Zasiłek macierzyński przysługuje osobom. Muszą one podlegać ubezpieczeniu chorobowemu. Aby otrzymać zasiłek, pracodawca składa dokumenty do ZUS. Potrzebne jest zaświadczenie pracodawcy. Wskazuje udzielony urlop i jego okres. Pracodawca zwykle korzysta z formularza ZUS Z-3.
Ile wynosi zasiłek za urlop ojcowski?
Zasiłek za urlop ojcowski wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku.
Podstawa prawna urlopu ojcowskiego
Urlop ojcowski reguluje Kodeks pracy. To ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465). Ważne są też przepisy o świadczeniach pieniężnych. Dotyczy to ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. (Dz. U. z 2023 r. poz. 2780). Przepisy Kodeksu pracy dotyczące urlopu ojcowskiego zmieniły się. Nowelizacja weszła w życie 26 kwietnia 2023 r. (Ustawa z dnia 9 marca 2023 r. Dz. U. z 2023 r. poz. 641). Decydujące znaczenie ma moment rozpoczęcia wychowywania dziecka.
Co zrobić w przypadku odmowy urlopu?
Pracodawca nie może odmówić urlopu ojcowskiego. Odmowa jest niezgodna z prawem. W takim przypadku pracownik może podjąć kroki prawne. Może zwrócić się o wsparcie. Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) zajmuje się takimi sprawami. PIP może przeprowadzić kontrolę u pracodawcy. Pracownik może też dochodzić swoich praw w sądzie pracy. Masz prawo do urlopu. Bronienie tego prawa jest ważne.
- Zgłoś sprawę do Państwowej Inspekcji Pracy.
- Skonsultuj się z prawnikiem specjalizującym się w prawie pracy.
- Rozważ wniesienie pozwu do sądu pracy.
Podsumowanie kluczowych faktów
Urlop ojcowski to uprawnienie ojca. Przysługuje pracownikom na umowie o pracę. Wymiar urlopu to do 2 tygodni. Można go wykorzystać do 12. miesiąca życia dziecka. Wniosek składasz 7 dni wcześniej. Pracodawca nie może odmówić urlopu. Za czas urlopu dostajesz 100% zasiłku. W tym czasie pracownik jest chroniony przed zwolnieniem. Urlop ojcowski to ważne wsparcie dla rodziny.
