Kto płaci za L4 – pracodawca czy ZUS?
Zwolnienie lekarskie, potocznie znane jako L4, usprawiedliwia nieobecność w pracy. Pracownik otrzymuje świadczenie finansowe. Odpowiedzialność za jego wypłatę dzieli pracodawca i Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Zasady zależą od kilku czynników, w tym długości choroby i wieku pracownika.
Podział odpowiedzialności: Pracodawca vs ZUS
Finansowanie zwolnienia lekarskiego w Polsce regulują przepisy prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Odpowiedzialność za wypłatę świadczeń dzieli pracodawca oraz ZUS. W pierwszych dniach choroby świadczenie wypłaca pracodawca. Po tym okresie obowiązek przejmuje ZUS.
Kiedy wynagrodzenie chorobowe płaci pracodawca?
Pracodawca wypłaca pracownikowi wynagrodzenie chorobowe. Dotyczy to pierwszych dni niezdolności do pracy w danym roku kalendarzowym. Liczba tych dni zależy od wieku pracownika.
- Dla pracowników poniżej 50 roku życia pracodawca płaci przez 33 dni.
- Dla pracowników, którzy ukończyli 50 lat, okres ten skraca się do 14 dni.
Wynagrodzenie chorobowe wypłacane jest zawsze przez pracodawcę. Przysługuje ono osobom zgłoszonym do ubezpieczenia chorobowego. Zgodnie z art. 92 Kodeksu pracy, prawo pracy reguluje tę kwestię.
„Pracownikowi przysługuje 80% wynagrodzenia wypłacanego przez pracodawcę, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie.” – Zielona Linia
Wysokość wynagrodzenia chorobowego wynosi zazwyczaj 80% podstawy wymiaru. Są jednak sytuacje, gdy pracownik otrzymuje 100% wynagrodzenia. Dotyczy to wypadku w drodze do pracy lub z pracy. Pełne wynagrodzenie przysługuje też w przypadku choroby w czasie ciąży.
Kiedy zasiłek chorobowy wypłaca ZUS?
ZUS przejmuje obowiązek wypłaty świadczenia po upływie okresu płaconego przez pracodawcę. Dla pracowników poniżej 50 lat, ZUS płaci od 34 dnia choroby. Dla pracowników po 50 roku życia, ZUS płaci od 15 dnia. Zasiłek chorobowy wypłaca albo pracodawca, albo ZUS bezpośrednio.
W przypadku pracodawców, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego mniej niż 20 ubezpieczonych, ZUS wypłaca zasiłek za cały okres niezdolności do pracy. ZUS nie płaci za pracownika przebywającego na zwolnieniu lekarskim w pierwszych dniach, za które odpowiada pracodawca.
Pracownik powinien otrzymać zasiłek chorobowy najpóźniej do dziesiątego dnia miesiąca. Dotyczy to miesiąca następującego po miesiącu, za który przysługuje mu to świadczenie. Pracodawca jest zobowiązany do wypłaty zasiłku po otrzymaniu decyzji od ZUS.
Ile wynosi wynagrodzenie i zasiłek chorobowy?
Wysokość świadczenia chorobowego zależy od przyczyny niezdolności do pracy. Zasiłek chorobowy wynosi zazwyczaj 80% podstawy wymiaru. Podstawa wymiaru to średnie wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy.
W niektórych przypadkach pracownik otrzymuje 100% podstawy wymiaru. Dotyczy to:
- Choroby w trakcie ciąży.
- Wypadku w drodze do pracy lub z pracy.
- Odosobnienia w związku z chorobą zakaźną.
Zasiłek chorobowy należy się za każdy dzień niezdolności do pracy. Dotyczy to również dni wolnych od pracy. Pracodawca musi uzupełnić różnicę między wynagrodzeniem a zasiłkiem chorobowym, jeśli świadczenie jest niższe niż pełne wynagrodzenie.
| Przyczyna | Wysokość świadczenia |
|---|---|
| Zwykła choroba | 80% podstawy wymiaru |
| Ciąża | 100% podstawy wymiaru |
| Wypadek w drodze do/z pracy | 100% podstawy wymiaru |
| Odosobnienie z powodu choroby zakaźnej | 80% podstawy wymiaru |
Okres wyczekiwania na świadczenie
Aby uzyskać prawo do wynagrodzenia lub zasiłku chorobowego, pracownik musi spełnić warunek okresu wyczekiwania. Okres ten dotyczy osób, które podlegają ubezpieczeniu chorobowemu. Czas wyczekiwania zależy od rodzaju ubezpieczenia.
- Dla osób ubezpieczonych obowiązkowo (np. umowa o pracę) okres wyczekiwania wynosi 30 dni.
- Dla osób ubezpieczonych dobrowolnie (np. umowa zlecenie) okres wyczekiwania wynosi 90 dni.
Prawo do świadczenia przysługuje po upływie tego okresu. Niezdolność do pracy musi wystąpić po tym czasie. Okres wyczekiwania to 30 dni obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego. Dla dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego wynosi 90 dni.
L4 a różne formy zatrudnienia
Zasady płatności za L4 różnią się w zależności od formy zatrudnienia. Najczęściej dotyczą one umowy o pracę. Jednak inne formy też dają prawo do świadczeń.
Pracownik zatrudniony na umowę o pracę jest obowiązkowo objęty ubezpieczeniem chorobowym. Przysługuje mu wynagrodzenie chorobowe od pracodawcy, a potem zasiłek z ZUS. Zasady 33/14 dni mają zastosowanie.
W przypadku umowy zlecenia, świadczenie wypłacane jest przez ZUS od pierwszego dnia zwolnienia. Dotyczy to osób, które przystąpiły do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Obowiązuje dla nich 90-dniowy okres wyczekiwania.
Osoby prowadzące działalność gospodarczą również mogą mieć prawo do zasiłku chorobowego. Muszą jednak spełnić określone warunki. Dotyczy to opłacania dobrowolnej składki chorobowej. ZUS płaci za zwolnienie lekarskie na własnej działalności.
Osoby zarejestrowane w urzędzie pracy jako bezrobotne nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu. Urząd pracy nie płaci za zwolnienie lekarskie.
Elektroniczne zwolnienia lekarskie (e-ZLA)
Od 1 grudnia 2018 roku zwolnienia lekarskie wystawiane są wyłącznie elektronicznie. Dokument nosi nazwę e-ZLA. Lekarz wystawia je w systemie i przesyła do ZUS. Pracodawca widzi zwolnienie na swoim profilu PUE ZUS.
Elektronizacja całego procesu związana z zasiłkami wprowadzona została od 2019 roku. Pracownik nie musi dostarczać papierowego zwolnienia. Pracownik powinien dostarczyć zwolnienie lekarskie do pracodawcy w ciągu 7 dni od jego wystawienia. Dotyczy to sytuacji, gdy zwolnienie nie trafiło elektronicznie (bardzo rzadko).
Platforma Usług Elektronicznych (PUE) ZUS jest kluczowym narzędziem. Od 1 stycznia 2023 roku każdy płatnik składek musi mieć konto na PUE ZUS. System e-ZLA i PUE ZUS ułatwiają proces. Przyspieszają wypłatę świadczeń.
- Dla pracowników: Upewnić się, że lekarz wystawił e-ZLA.
- Dla pracodawców: Posiadać aktywny profil na PUE ZUS.
System e-ZLA to technologia wykorzystywana do wystawiania zwolnień. PUE ZUS to platforma do zarządzania nimi.
Obowiązki pracownika i pracodawcy na L4
Zwolnienie lekarskie nakłada obowiązki na obie strony stosunku pracy. Pracownik ma prawo do ubiegania się o zwolnienie. Musi jednak przestrzegać zaleceń lekarza. Pracownik powinien powiadomić pracodawcę o chorobie. Ma na to zazwyczaj dwa dni robocze.
„Pamiętaj! Jeżeli twój pracownik nie przekazał lub przekazał zbyt późno informację o chorobie i okresie jej trwania, to narusza ustaloną organizację pracy.” – Biznes.gov.pl
Pracodawca ma obowiązek przyjąć e-ZLA. Musi wypłacić wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek. Pracodawca ponosi odpowiedzialność za wypłatę zasiłku chorobowego. Powinien monitorować terminy i poprawność dokumentacji. Zachowanie dyskrecji w sprawach zdrowotnych pracowników jest kluczowe.
Pracownik może przebywać na zwolnieniu lekarskim maksymalnie 182 dni w roku kalendarzowym. W przypadku gruźlicy lub ciąży okres ten może być przedłużony do 270 dni. Po upływie 31 dni niezdolności do pracy, pracownik musi odbyć badanie kontrolne.
Czy na L4 można wychodzić z domu?
To zależy od zaleceń lekarza. Lekarz zaznacza na zwolnieniu, czy pacjent może chodzić. Kod „1” oznacza, że pacjent musi leżeć. Kod „2” oznacza, że pacjent może chodzić.
Kto może kontrolować pracownika na zwolnieniu?
Kontrolę pracownika przebywającego na L4 może przeprowadzić pracodawca lub ZUS. Sprawdzają, czy pracownik wykorzystuje zwolnienie zgodnie z jego przeznaczeniem.
Kto opłaca składki ZUS podczas choroby?
System ubezpieczeń społecznych w Polsce obejmuje składki na ZUS. W czasie zwolnienia lekarskiego zasady opłacania składek ulegają zmianie. Pracownik przebywający na L4 ma prawo do świadczeń, co wpływa na składki.
Składki emerytalne i rentowe są finansowane przez ZUS. Dotyczy to okresu pobierania zasiłku chorobowego. Pracodawca nie ponosi tych kosztów za ten okres.
Składka zdrowotna nie jest opłacana ani przez pracownika, ani przez pracodawcę w czasie zwolnienia lekarskiego. Dotyczy to okresu, za który pracownik otrzymuje zasiłek chorobowy.
Składka na ubezpieczenie chorobowe jest opłacana tylko wtedy, gdy pracownik otrzymuje wynagrodzenie chorobowe. Dotyczy to pierwszych 33 lub 14 dni choroby. Składka na ubezpieczenie wypadkowe nie jest opłacana podczas zwolnienia lekarskiego.
Warto znać szczegółowe zasady dotyczące opłacania składek. Pomaga to uniknąć błędów i sankcji ze strony ZUS. Pracodawca powinien monitorować terminy i poprawność dokumentacji.
Podstawa prawna i ważne terminy
Główne kwestie związane ze zwolnieniami lekarskimi regulują dwa akty prawne. Podstawą jest Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 roku. Dotyczy świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Reguluje ona zasady przyznawania i wypłacania zasiłku chorobowego.
Drugim ważnym aktem jest Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy. Zawiera on przepisy dotyczące wynagrodzenia chorobowego wypłacanego przez pracodawcę. Zgodnie z art. 92 Kodeksu pracy, wynagrodzenie za czas choroby jest ściśle określone.
Zasiłek chorobowy przysługuje przez maksymalnie 182 dni. W przypadku gruźlicy lub ciąży okres ten wynosi 270 dni. Jest to domyślny okres zasiłkowy.
W przypadku niezgody z decyzją ZUS, pracownik ma prawo odwołać się do sądu pracy. Termin na odwołanie to miesiąc od otrzymania decyzji.
Podsumowanie i kluczowe informacje
Odpowiedzialność za wypłatę świadczeń chorobowych jest podzielona. Pracodawca płaci wynagrodzenie chorobowe przez pierwsze dni. Liczba dni zależy od wieku pracownika (33 dni do 50 lat, 14 dni po 50 latach). Następnie ZUS przejmuje wypłatę zasiłku chorobowego.
Wysokość świadczenia to zazwyczaj 80% podstawy wymiaru. Może wynieść 100% w szczególnych przypadkach. Okres wyczekiwania na świadczenie wynosi 30 lub 90 dni. Dotyczy to odpowiednio ubezpieczenia obowiązkowego i dobrowolnego.
Elektroniczne zwolnienia e-ZLA ułatwiły proces. Pracownik i pracodawca mają określone prawa i obowiązki. ZUS finansuje składki emerytalne i rentowe podczas pobierania zasiłku. Składka zdrowotna nie jest wtedy opłacana.
Znajomość tych zasad pomaga pracownikom i pracodawcom. Umożliwia prawidłowe postępowanie w przypadku choroby. Warto zapoznać się z aktualnymi przepisami.
