Kiedy pracodawca nie musi wypłacić odprawy? Kluczowe sytuacje

Odprawa to świadczenie pieniężne, które ma chronić pracownika w trudnej sytuacji utraty pracy. Nie zawsze jednak pracodawca ma obowiązek ją wypłacić. Poznaj kluczowe sytuacje, w których prawo do odprawy nie przysługuje.

Odprawa to jednorazowe świadczenie pieniężne. Jest wypłacana pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę. Odprawa pełni istotną funkcję ochronną. Pomaga złagodzić finansowe skutki utraty pracy.

Prawo do odprawy regulują przepisy prawa pracy. Głównym aktem jest Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Zgodnie z przepisami, odprawa przysługuje, gdy przyczyny rozwiązania umowy leżą po stronie pracodawcy. Dotyczy to zwolnień grupowych lub indywidualnych z powodów organizacyjnych czy ekonomicznych.

Jednak istnieją określone warunki. Nie każda sytuacja zakończenia pracy uprawnia do tego świadczenia.

Kiedy pracodawca jest zwolniony z obowiązku wypłaty odprawy?

Nie w każdym przypadku pracodawca musi wypłacić odprawę. Obowiązek ten zależy od kilku czynników. Kluczowe znaczenie ma wielkość firmy oraz powód rozstania z pracownikiem. Rodzaj zawartej umowy także wpływa na prawo do świadczenia.

Wielkość przedsiębiorstwa ma znaczenie

Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy dotyczy większych firm. Obowiązek wypłaty odprawy istnieje u pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników. W przypadku małych przedsiębiorstw ten obowiązek prawny nie występuje.

Obowiązek wypłaty odprawy w zależności od wielkości firmy.

Powód zakończenia stosunku pracy

Przyczyna rozwiązania umowy jest decydująca. Odprawa przysługuje, gdy powód leży po stronie pracodawcy. Jeśli pracownik jest winny zakończeniu pracy, odprawa się nie należy.

Pamiętaj: Pracodawca musi udowodnić winę pracownika.

Dobrowolne zakończenie pracy przez pracownika również wyklucza odprawę. Jeśli sam złożyłeś wypowiedzenie, świadczenie zazwyczaj nie przysługuje. Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron to inna sytuacja. Pracodawca nie ma wtedy ustawowego obowiązku wypłaty odprawy. Strony mogą jednak ustalić warunki odprawy w takim porozumieniu.

Typ umowy i okres zatrudnienia

Prawo do odprawy z ustawy dotyczy umów o pracę. Pracownicy zatrudnieni na podstawie umów cywilnoprawnych nie mają do niej prawa. Umowa zlecenie czy umowa o dzieło nie uprawniają do tego świadczenia. Standardowa odprawa nie przysługuje też pracownikom na umowie na okres próbny. Umowy na czas określony mogą nie dawać prawa do odprawy, chyba że są rozwiązane przed terminem z przyczyn pracodawcy w większej firmie.

Okres zatrudnienia wpływa na wysokość odprawy. Nie jest jednak głównym czynnikiem decydującym o samym prawie do jej otrzymania z ustawy. Standardowa wysokość odprawy zależy od stażu pracy u danego pracodawcy.

Okres zatrudnienia	Wysokość odprawy
Krócej niż 2 lata	Jednomiesięczne wynagrodzenie
Od 2 do 8 lat	Dwumiesięczne wynagrodzenie
Ponad 8 lat	Trzymiesięczne wynagrodzenie

Maksymalna wysokość odprawy to 15-krotność minimalnego wynagrodzenia.

Odmowa przyjęcia warunków wypowiedzenia zmieniającego

Pracodawca może zaproponować pracownikowi nowe warunki pracy. Służy do tego wypowiedzenie zmieniające. Jeśli pracownik odmówi przyjęcia nowych warunków, umowa rozwiązuje się. Czy wtedy należy się odprawa?

Prawo do odprawy może przysługiwać. Zależy to od oceny zaproponowanych warunków. Jeśli były one obiektywnie niekorzystne, odmowa może uprawniać do odprawy. Ocena, czy warunki były do przyjęcia, należy do sądu pracy.

Zasadnicze znaczenie ma w tej sytuacji ocena, czy proponowane warunki były na tyle niekorzystne, że można było z góry zakładać, iż pracownik ich nie przyjmie. Ocena tej okoliczności należy do sądu.

Ocena warunków wypowiedzenia zmieniającego powinna być indywidualna. Zasadnicze znaczenie ma kontekst sytuacji ekonomicznej firmy i rynku pracy.

Skutki odwołania do sądu pracy

Pracownik ma prawo odwołać się od wypowiedzenia umowy. Może złożyć pozew do sądu pracy. Czasem kwestionowanie wypowiedzenia wpływa na prawo do odprawy. Szczególnie gdy pracownik żąda przywrócenia do pracy.

Jeśli sąd uzna, że przyczyna wypowiedzenia była zasadna, odprawa może nie przysługiwać. Może pojawić się nawet obowiązek jej zwrotu. Dzieje się tak, gdy pracownik zakwestionuje prawdziwość przyczyny wypowiedzenia.

Skutkiem ustalenia w toku procesu sądowego braku przyczyn niedotyczących pracownika, które uzasadniałyby wypowiedzenie umowy o pracę, musi być uznanie bezpodstawności wypłaty odprawy pieniężnej.

Pracownik, występując z żądaniem uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy zawsze zmierza do usunięcia wywołanego przez wypowiedzenie skutku w postaci rozwiązania stosunku pracy.

Masz 21 dni od dnia otrzymania wypowiedzenia na wniesienie odwołania do sądu pracy. Skonsultuj się z prawnikiem, aby ocenić ryzyko utraty prawa do odprawy.

Co zrobić, gdy pracodawca nie wypłaci należnej odprawy?

Jeśli uważasz, że odprawa Ci przysługuje, a pracodawca jej nie wypłacił, masz możliwości działania. Możesz dochodzić swoich praw. Prawo pracy przewiduje mechanizmy ochrony pracownika.

• Skonsultuj się z prawnikiem specjalizującym się w prawie pracy.
• Złóż pisemne odwołanie do pracodawcy, przedstawiając swoje argumenty.
• Rozważ skierowanie sprawy do sądu pracy w przypadku braku porozumienia.
• Pracownik może również skierować sprawę do Państwowej Inspekcji Pracy.

Jeśli pracodawca nie wypłaci odprawy, może zostać ukarany grzywną. Niewypłacenie odprawy ma konsekwencje prawne.

Podsumowanie

Odprawa nie przysługuje pracownikowi w kilku kluczowych sytuacjach. Dzieje się tak, gdy firma zatrudnia mniej niż 20 osób. Prawo do odprawy traci się przy zwolnieniu z winy pracownika. Nie dostaniesz jej, gdy sam złożysz wypowiedzenie. Umowy cywilnoprawne nie dają prawa do odprawy. Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron zazwyczaj nie zobowiązuje pracodawcy do jej wypłaty, chyba że strony ustalą inaczej.

Pytania i odpowiedzi