Ochrona pracownicy w ciąży przed zwolnieniem – co musisz wiedzieć

Kodeks pracy w Polsce zapewnia szczególną ochronę kobietom w ciąży. Pracodawca nie może ich zwolnić. Dowiedz się, jakie masz prawa i kiedy ochrona obowiązuje.

Szczególna ochrona kobiet w ciąży w pracy

Kobiety w ciąży podlegają szczególnej ochronie prawnej. Zapewnia ją Kodeks pracy. Jest to jedno z podstawowych praw pracowniczych. Pracownica w ciąży jest chroniona od momentu zajścia w ciążę. Ochrona trwa przez cały okres ciąży. Obejmuje także urlop macierzyński. Dotyczy to również urlopu rodzicielskiego.

Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę. Nie może też rozwiązać stosunku pracy. Zakaz dotyczy pracownicy w ciąży. Obowiązuje również w trakcie urlopu macierzyńskiego. Dotyczy to także urlopu rodzicielskiego. Kodeks pracy zabrania wypowiedzenia umowy. Pracownica w ciąży ma prawo do tej ochrony. Jest to ważny przywilej.

Ochrona dotyczy umowy o pracę. Nie obejmuje umowy zlecenie. Kobieta w ciąży na umowie zlecenie nie jest chroniona Kodeksem pracy. Ochrona przed wypowiedzeniem trwa od pierwszego dnia ciąży.

Kobiety ciężarne mają dodatkowe przywileje. To odrębna grupa pracowniczek. Mają specjalne benefity w pracy. Pracodawca musi ich przestrzegać.

Ochroną przewidzianą w art. 177 § 1 k.p. objęte są również kobiety, które w momencie otrzymania oświadczenia woli o wypowiedzeniu bądź rozwiązaniu umowy o pracę nie były jeszcze w ciąży i zaszły w nią później, tj. w okresie wypowiedzenia.

Kiedy pracodawca może zwolnić kobietę w ciąży?

Istnieją wyjątki od zakazu zwolnienia. Prawo dopuszcza zwolnienie kobiety w ciąży. Muszą wystąpić konkretne sytuacje. Zwolnienie jest możliwe w przypadku ciężkiego naruszenia obowiązków. Dotyczy to winy pracownicy. Możliwe jest też w przypadku popełnienia przestępstwa. Musi ono uniemożliwiać dalszą pracę. Kolejny przypadek to utrata uprawnień do wykonywania pracy. Musi być zawiniona przez pracownicę. Kodeks pracy w art. 52 § 1 wymienia te możliwości. Są to przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia.

Zwolnienie kobiety w ciąży jest możliwe. Dotyczy to także upadłości pracodawcy. Możliwe jest w przypadku likwidacji zakładu pracy. Artykuł 177 § 4 Kodeksu pracy o tym mówi. Ochrona nie obowiązuje w tych przypadkach. Pracodawca może wtedy rozwiązać umowę.

Zaleca się skonsultowanie decyzji o zwolnieniu. Dotyczy to organizacji związkowej. Konsultacja jest potrzebna, jeśli związek istnieje. W przypadku zwolnienia pracownica powinna działać. Powinna poinformować pracodawcę o ciąży. Należy to zrobić jak najszybciej.

Zwolnienie dyscyplinarne jest dopuszczalne. Ma miejsce przy ciężkim naruszeniu obowiązków. Dotyczy też przestępstwa w czasie umowy. Może być spowodowane utratą uprawnień do pracy. Musi być zawiniona przez pracownicę.

Zmiany w przepisach o ochronie pracownic w ciąży (2023)

Dnia 26 kwietnia 2023 r. weszła w życie nowelizacja Kodeksu pracy. Nowe przepisy dotyczą ochrony pracownicy w ciąży. Zmieniły zasady dotyczące zwolnień. Wprowadzono zakaz czynienia przygotowań do zwolnienia.

Pracodawca nie może przygotowywać wypowiedzenia. Dotyczy to rozwiązania umowy bez wypowiedzenia. Zakaz obejmuje ciężarną pracownicę. Chroni też pracownicę na urlopach związanych z rodzicielstwem. Koncepcja przygotowań pojawiła się w wyroku TSUE. Dotyczyła sprawy C-460/06 Paquay. Opierała się na dyrektywie Rady 92/85/EWG.

Zakaz zwolnienia nie ogranicza się do doręczenia decyzji. Ochrona jest szersza. Obejmuje też okres urlopu macierzyńskiego. Dotyczy również urlopu rodzicielskiego. Zakaz przygotowań zaczyna obowiązywać: 14 dni przed urlopem macierzyńskim, 21 dni przed urlopem rodzicielskim, 7 dni przed urlopem ojcowskim.

Nowelizacja wzmocniła ochronę. Pracownica w ciąży ma większe bezpieczeństwo zatrudnienia. Pracodawcy muszą dostosować swoje działania.

Umowa o pracę a ochrona w ciąży

Rodzaj umowy ma znaczenie dla ochrony. Najlepszą ochronę daje umowa na czas nieokreślony. Daje blisko stuprocentową pewność. Pracodawca nie rozwiąże umowy w ciąży. Nie rozwiąże jej też w trakcie urlopu macierzyńskiego.

Umowa na czas określony podlega przedłużeniu. Dzieje się tak do dnia porodu. Warunkiem jest, że umowa kończy się po trzecim miesiącu ciąży. Trzeci miesiąc ciąży to 12 tygodni. Czas ten oblicza się w miesiącach księżycowych. Jeden miesiąc to 28 dni. Trzy miesiące to 84 dni, czyli 12 tygodni. Umowa zawarta na czas określony przedłuża się. Dzieje się tak, jeśli pracownica ukończy 12 tydzień ciąży. Przedłużenie następuje z mocy prawa. Nie wymaga oświadczeń stron. Mówi o tym wyrok Sądu Najwyższego z 23 grudnia 1963 r. (III PR 67/63).

Co w przypadku wygaśnięcia umowy w ciąży? Umowa na czas określony przedłuża się. Trwa automatycznie do dnia porodu. Dotyczy to umów kończących się po 3. miesiącu ciąży. Kluczowy jest moment zakończenia umowy. Ważne jest zaawansowanie ciąży.

Umowa na okres próbny ma inne zasady. Ochrona nie dotyczy umów na okres próbny. Musi on nie przekraczać jednego miesiąca. Jeśli okres próbny jest dłuższy, ochrona obowiązuje. Dotyczy to umów na okres próbny przekraczający jeden miesiąc. Ochrona przed wypowiedzeniem trwa od pierwszego dnia ciąży.

Przepisy nie regulują jednoznacznie zwolnienia przed 12 tygodniem ciąży. Jednak ochrona przed wypowiedzeniem obowiązuje od pierwszego dnia ciąży. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy. Dotyczy to pracownicy w ciąży. 12 tydzień ciąży ma znaczenie dla przedłużenia umowy na czas określony. Nie ma znaczenia dla samego zakazu wypowiedzenia.

Ciąża w okresie wypowiedzenia umowy

Co zrobić, gdy pracownica dowie się o ciąży? Dotyczy to okresu wypowiedzenia umowy. Pracownica powinna poinformować pracodawcę o ciąży. Należy przedstawić zaświadczenie lekarskie. Zaświadczenie potwierdza ciążę. Jeśli wypowiedzenie złożył pracodawca, staje się ono bezskuteczne. Umowa nie ulega rozwiązaniu.

Pani Anna dostała wypowiedzenie 28 lutego 2023 r. Okres wypowiedzenia wynosił 3 miesiące. Umowa miała rozwiązać się 31 maja 2023 r. 2 marca lekarz potwierdził jej ciążę. Pani Anna przedstawiła zaświadczenie pracodawcy. Przysługuje jej ochrona przed wypowiedzeniem. Umowa nie została rozwiązana.

Jeśli pracownica sama wypowiedziała umowę, sytuacja jest inna. Pani Karolina wypowiedziała umowę. Na początku kwietnia 2023 r. dowiedziała się o ciąży. Była w szesnastym tygodniu. Może próbować cofnąć oświadczenie woli. Musi złożyć oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych. Powód to złożenie oświadczenia pod wpływem błędu (nie wiedziała o ciąży). Termin na złożenie oświadczenia to 7 dni. Liczy się od dowiedzenia się o ciąży. Oświadczenie składa się na piśmie. Oświadczenie woli jest złożone, gdy dotarło do adresata. Adresat musiał mieć możliwość zapoznania się z jego treścią.

Inne prawa pracownicy w ciąży

Pracownica w ciąży ma wiele uprawnień. Może skorzystać z przywilejów. Od momentu stwierdzenia ciąży przez lekarza. Kodeks pracy reguluje zatrudnianie kobiet. Szczególnie w dziale VIII. Dotyczy uprawnień związanych z rodzicielstwem.

Pracownica karmiąca ma prawo do przerw. Przysługują jej dwie półgodzinne przerwy. Dotyczy to karmienia jednego dziecka. Jeśli karmi więcej niż jedno dziecko, przysługują dwie przerwy. Każda trwa 45 minut. Przerwy można połączyć. Można też skrócić dzień pracy.

Pracownica w ciąży ma prawo do zwolnień na badania. Pracodawca musi udzielić zwolnienia. Zwolnienie jest płatne. Dotyczy badań zaleconych przez lekarza. Badania muszą być związane z ciążą. Muszą odbywać się w godzinach pracy.

Są prace wzbronione kobietom w ciąży. Określa je Rozporządzenie Rady Ministrów z 3 kwietnia 2017 r. Dotyczy to prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych. Pracodawca musi zmienić warunki pracy. Dotyczy to pracownicy w ciąży lub karmiącej. Zmiana warunków nie wymaga wypowiedzenia zmieniającego. Jeśli zmiana prowadzi do obniżenia wynagrodzenia, przysługuje dodatek wyrównawczy.

Pracodawca powinien ograniczyć czas pracy. Dotyczy to pracownic w ciąży. Zatrudnionych w systemach równoważnego czasu pracy. Czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę. Pracownik opiekujący się dzieckiem do 8 roku życia ma ograniczenia. Nie może być zatrudniony w godzinach nadliczbowych. Wymagana jest jego zgoda. Nie może pracować w porze nocnej. Nie może pracować w systemie przerywanego czasu pracy. Nie można go delegować poza stałe miejsce pracy.

Pracownica w ciąży ma prawo do 270 dni L4. To około 9 miesięcy. Zasiłek chorobowy w ciąży wynosi 100% wynagrodzenia. Dotyczy to umowy o pracę. Na umowie zlecenie zasiłek też wynosi 100%. Musi być opłacana składka chorobowa.

Możliwa jest elastyczna organizacja pracy. Pracownik opiekujący się dzieckiem do 8 roku życia może złożyć wniosek. Dotyczy to elastycznego rozkładu czasu pracy. Wniosek składa się 21 dni wcześniej. Pracodawca rozpatruje wniosek. Musi uzasadnić odmowę.

Młodociana pracownica w ciąży

Młodociana pracownica też jest chroniona. Dotyczy to okresu ciąży. Ochrona obejmuje wypowiedzenie umowy. Trwa do dnia porodu. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy. Chyba że zachodzą przyczyny dyscyplinarne. Dotyczy to winy pracownicy. Jeśli wynagrodzenie młodocianej pracownicy spadnie, przysługuje dodatek. Pracodawca powinien wypłacać dodatek wyrównawczy.

Podsumowanie ochrony

Kobieta w ciąży pracująca na etacie jest chroniona. Dotyczy to wielu aspektów. Między innymi przed zwolnieniem z pracy. Pracodawca nie może jej zwolnić. Zakaz dotyczy wypowiedzenia i rozwiązania umowy. Umowa na czas określony lub okres próbny (dłuższy niż miesiąc) przedłuża się. Trwa do dnia porodu. Ochrona obowiązuje od pierwszego dnia ciąży. Nie od 12 tygodnia. 12 tydzień ma znaczenie dla przedłużenia umowy na czas określony.

Przyszła mama zachowuje prawa. Dotyczy to urlopu macierzyńskiego. Ma do niego prawo w pełnym wymiarze. Może też skorzystać z urlopu wychowawczego. Musi zgłosić taką chęć.

Warto znać swoje prawa. W przypadku bezprawnego zwolnienia można dochodzić praw. Można skierować sprawę do sądu pracy. Sąd może uznać wypowiedzenie za bezprawne. Grzywna za bezprawne zwolnienie wynosi od 1000 zł do 30000 zł.

Podstawa prawna

Podstawowe przepisy dotyczące ochrony pracownic w ciąży znajdują się w Kodeksie pracy. Szczególnie ważny jest artykuł 177. Artykuł 52 Kodeksu pracy dotyczy rozwiązania umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika. Rozporządzenie Rady Ministrów z 3 kwietnia 2017 r. określa prace wzbronione kobietom w ciąży i karmiącym. Nowelizacja Kodeksu pracy z 26 kwietnia 2023 r. wprowadziła dodatkowe regulacje. Dotyczą one zakazu przygotowań do zwolnienia. Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego reguluje zasiłki. Dotyczy to zasiłku chorobowego i macierzyńskiego.

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią.
• Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.