Praca w upały – jakie obowiązki ma pracodawca?
Wysokie temperatury wpływają na pracę. Pracodawca ma konkretne obowiązki, by zapewnić bezpieczeństwo i komfort. Przepisy BHP jasno określają, co musi zrobić. Dowiedz się, jakie masz prawa w upalny dzień.
Wpływ upałów na pracowników i obowiązki pracodawcy
Lato przynosi wzrost temperatur. Upały mogą utrudniać pracę. Dotyczy to zarówno pracy fizycznej, jak i biurowej. Wysokie temperatury wpływają na wydajność. Mogą też obniżać bezpieczeństwo pracowników. Pracodawca musi chronić zdrowie i życie załogi. Zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Kodeks pracy określa te obowiązki. Pracodawca podejmuje działania, gdy warunki atmosferyczne pogarszają komfort.
Pracodawca jest obowiązany zapewnić wszystkim pracownikom wodę zdatną do picia lub inne napoje (…). Ilość, rodzaj i temperatura tych napojów powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy i potrzeb fizjologicznych pracowników.
To ważny obowiązek pracodawcy. Dbanie o dostęp do wody poprawia komfort. Wpływa też pozytywnie na zdrowie pracowników. Brak odpowiedniego nawodnienia jest groźny. Może prowadzić do odwodnienia. Istnieje ryzyko udarów cieplnych. Pracodawca musi dostarczyć wodę łatwo dostępną. Ilość powinna zaspokajać potrzeby. Główny Inspektor Pracy apeluje o to do firm.
Czy upały wpływają na produktywność?
Tak, wysoka temperatura negatywnie wpływa na wykonywanie obowiązków. Produktywność spada o około 20 procent. Zdolność koncentracji obniża się o 19 procent. Podatność na rozpraszacze wzrasta o 45 procent. Wzrost temperatury w biurze do 32°C obniża funkcje poznawcze o 4,4 procent.
Przepisy prawne dotyczące pracy w wysokich temperaturach
Obowiązki pracodawcy regulują przepisy. Podstawą jest Ustawa Kodeks pracy. Ważne jest Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej. Dotyczy ogólnych przepisów BHP. Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. mówi o posiłkach i napojach. Te akty prawne określają wymagania. Pracodawca musi ich przestrzegać. Główny Inspektor Pracy apeluje o ich stosowanie.
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów
Temperatura w miejscu pracy – kiedy jest za gorąco?
Prawo nie określa maksymalnej temperatury. Istnieją jednak progi dla napojów. Pracodawca zapewnia napoje, gdy temperatura przekracza 28°C. Dotyczy to pomieszczeń zamkniętych. Na otwartej przestrzeni próg wynosi 25°C. Te temperatury uruchamiają obowiązek. Młodociani mają ostrzejsze limity. Nie mogą pracować powyżej 30°C. Wilgotność względna powietrza nie może przekraczać 65%. Temperatura w kabinie żurawia ma limit. Nie może być niższa niż 18°C. Nie może też przekraczać 28°C.
| Miejsce pracy | Temperatura | Obowiązek |
|---|---|---|
| Pomieszczenia zamknięte | Powyżej 28°C | Zapewnienie napojów |
| Otwarta przestrzeń | Powyżej 25°C | Zapewnienie napojów |
| Młodociani (pomieszczenia) | Powyżej 30°C | Zakaz pracy |
| Młodociani (wilgotność) | Powyżej 65% | Zakaz pracy |
| Kabina żurawia | 18°C – 28°C | Limit temperatury |
Obowiązek zapewnienia napojów dla pracowników
Pracodawca musi dostarczać bezpłatne napoje. Dzieje się tak w czasie upałów. Obowiązek ten wynika z przepisów BHP. Napoje powinny być zimne. Należy je zapewnić, gdy temperatura przekroczy progi. Progi to 25°C na zewnątrz i 28°C wewnątrz. Napoje muszą być łatwo dostępne. Ilość powinna zaspokajać potrzeby. Woda pitna jest podstawą. Można też zapewnić inne napoje chłodzące. W gorącym mikroklimacie z WBGT powyżej 25°C zaleca się napoje wzbogacone. Chodzi o sole mineralne i witaminy. Pracodawca nie musi zapewniać soków czy napojów gazowanych. Wystarczy czysta woda pitna.
Woda dla pracowników jest kluczowa. Dorośli powinni pić około 2 litry wody dziennie. W czasie upałów zapotrzebowanie rośnie. Może wynosić 4-5 litrów na dzień. Woda musi być przechowywana prawidłowo. Zapobiega to jej zanieczyszczeniu. Dystrybutory wody są dobrym rozwiązaniem. Zapewniają stały dostęp do chłodnej wody.
Ile wody przysługuje pracownikowi?
Przepisy mówią o ilości zaspokajającej potrzeby. Nie ma sztywno określonej liczby litrów do picia. Pracodawca musi zapewnić stały dostęp do wody. W przypadku prac brudzących lub w wysokiej temperaturze, potrzebna jest woda do celów higienicznych. Wtedy pracodawca zapewnia co najmniej 90 litrów dziennie na pracownika.
Woda do celów higienicznych w upały
Pracodawca musi zapewnić dostęp do bieżącej wody. Służy ona celom higienicznym. Jest to wymóg BHP. Przy pracach brudzących potrzeba więcej wody. Dotyczy to też prac w wysokiej temperaturze. Wymaga tego higiena procesów technologicznych. Pracodawca zapewnia wtedy co najmniej 90 litrów wody dziennie. Ta woda nie jest przeznaczona do picia. Służy do mycia i utrzymania czystości.
Organizacja pracy w czasie wysokich temperatur
Pracodawca może podjąć dodatkowe działania. Chodzi o poprawę warunków pracy w upały. Może wprowadzić dodatkowe przerwy. Są to przerwy regeneracyjne. Mogą być dłuższe niż standardowe. Pracodawca może też skrócić czas pracy. Dotyczy to zwłaszcza pracowników na 8-godzinnej zmianie. Skrócenie czasu pracy na polecenie pracodawcy nie obniża wynagrodzenia. Możliwa jest rotacja na stanowiskach. Pracownicy mogą zmieniać się, by uniknąć przegrzania. Praca zdalna bywa dobrym rozwiązaniem. Pozwala pracownikom na lepsze dostosowanie warunków. Pracownicy na otwartej przestrzeni potrzebują cienia. Pracodawca powinien zapewnić miejsce zacienione i zadaszone do odpoczynku.
- Skrócenie czasu pracy (bez obniżki pensji przy poleceniu pracodawcy)
- Wprowadzenie dodatkowych przerw regeneracyjnych
- Zorganizowanie pracy rotacyjnej
- Zezwolenie na pracę zdalną (jeśli charakter pracy pozwala)
- Zapewnienie zacienionych miejsc odpoczynku na zewnątrz
Poprawa warunków w miejscu pracy – klimatyzacja i wentylacja
Pracodawca może poprawić komfort pracy technicznie. Można zainwestować w klimatyzację. Systemy wentylacyjne też pomagają. Ważna jest regularna konserwacja klimatyzatorów. Zapewnia to ich sprawność i czystość. Tańszym rozwiązaniem są wiatraki lub wentylatory. Pomagają w cyrkulacji powietrza. Montaż rolet i żaluzji na oknach jest skuteczny. Ogranicza nagrzewanie pomieszczeń słońcem. Należy też zapewnić zabezpieczenie okien. Światło słoneczne nie powinno utrudniać pracy.
- Zainwestowanie w klimatyzację lub wentylatory
- Regularna konserwacja klimatyzatorów
- Zamontowanie rolet i żaluzji na oknach
Prawa pracownika w upalny dzień
Pracownik ma prawo do bezpiecznych warunków. Pracodawca musi je zapewnić. Co zrobić, gdy jest za gorąco? Pracownik ma prawo powstrzymać się od pracy. Dotyczy to sytuacji, gdy warunki zagrażają zdrowiu. Bezpośrednie zagrożenie to nie zwykły dyskomfort. To realne ryzyko udaru czy zasłabnięcia. Może być spowodowane dekoncentracją. Pracownik powinien powiadomić przełożonego. Może opuścić miejsce pracy po powiadomieniu. Za czas powstrzymania się od pracy zachowuje prawo do wynagrodzenia. Odmowa pracy to ostateczność. Należy pamiętać o powiadomieniu szefa.
Czy mogę odmówić pracy z powodu upału?
Tak, pracownik może odmówić wykonywania pracy. Dotyczy to sytuacji, gdy warunki zagrażają jego zdrowiu lub życiu. Musi o tym powiadomić przełożonego. Za czas powstrzymania się od pracy zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Konsekwencje dla pracodawcy za brak przestrzegania przepisów
Nieprzestrzeganie przepisów BHP ma konsekwencje. Pracodawcy grożą kary. Brak napojów może skutkować grzywną. Minimalna kara wynosi 1 000 zł. Maksymalna kara to 30 000 zł. Sąd może nałożyć karę do 30 tys. zł. W przypadku poważnego naruszenia BHP, grozi kara pozbawienia wolności. Może wynieść do 3 lat. Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) kontroluje warunki. Pracownicy mogą zgłaszać nieprawidłowości do PIP. Nie bój się działać, gdy szef ignoruje przepisy.
| Naruszenie | Kara |
|---|---|
| Brak zapewnienia napojów | Grzywna od 1 000 do 30 000 zł |
| Łamanie przepisów BHP | Grzywna od 1 000 do 30 000 zł |
| Poważne naruszenie BHP | Kara pozbawienia wolności do 3 lat |
Podsumowanie obowiązków pracodawcy w upały
Pracodawca ma kluczowe obowiązki w czasie upałów. Musi zapewnić bezpieczne warunki pracy. Obejmuje to dostarczanie bezpłatnych napojów. Obowiązek ten aktywuje się przy określonych temperaturach. Pracodawca powinien też rozważyć organizację pracy. Dodatkowe przerwy i rotacja pomagają. Poprawa warunków technicznych jest wskazana. Klimatyzacja czy żaluzje poprawiają komfort. Pracownik ma prawo zadbać o swoje zdrowie. Może powstrzymać się od pracy w skrajnych warunkach. Nieprzestrzeganie przepisów grozi pracodawcy karami. Pamiętaj o swoich prawach w upalny dzień.